Nắng trải vàng trên đồng hong khô lá cỏ đẫm sương đêm. Người làng mang quang gánh ra đồng lom khom trên những thửa ruộng dưa cuối vụ. Dưa chín rộ nên người trong xóm vần công để thu hoạch nhanh chóng, kẻo hỏng. Những trái dưa với lớp vỏ xanh mướt nằm trên nền đất nâu trông thật bắt mắt. Họ cẩn thận hái từng trái rồi bỏ vào quang gánh vận chuyển đến bên đường lớn chờ tiểu thương đến thu mua.

Dưa hấu chấm mắm đậu là món ăn quen thuộc của người dân quê tôi

TRANG THY

Trời dần trưa. Nắng rát da người. Mọi người tạm nghỉ và cùng quây quần dưới tán cây râm mát. Tiếng cười nói râm ran. Những người phụ nữ ôm lấy trái dưa rồi dùng tay phủi bụi bám trên lớp vỏ bóng láng. Sau đó, họ dùng dao mang từ nhà xẻ dưa thành nhiều miếng hình múi cau ân cần mời những người xung quanh cùng thưởng thức.

Cắn miếng dưa hấu rồi nhai nhẹ thật sảng khoái vô cùng. Dưa ngọt mát từ cửa miệng vào trong dạ làm vơi đi nắng nóng giữa ngày hè oi ả. Lũ trẻ chăn bò ở gần đó cũng có phần. Chúng lễ phép đưa tay đón lấy những miếng dưa thấm đẫm nghĩa tình.

Mùa dưa hấu rộn ràng từ ngoài đồng về đến xóm làng. Chủ ruộng dưa không bán hết trái mà chừa lại mang về nhà làm quà biếu người thân. Họ mang sang cho bà con láng giềng mỗi người vài ba trái "ăn lấy thảo". Vậy nên nhiều nhà không trồng dưa nhưng cũng có dăm bảy trái trong chạn gỗ nơi góc bếp.

Người quê tôi có nhiều cách ăn dưa đầy sáng tạo. Trong đó, phải kể đến món lẩu dưa ngọt mát vô cùng. Dùng dao cắt một đầu quả dưa lộ ra lớp thịt bên trong chín đỏ gọi mời. Tiếp đến, dùng muỗng vằm cho ruột dưa nát vụn, thêm ít đường cát cùng đá lạnh đập nhỏ. Sau đó, trộn đều rồi múc ra chén và chậm rãi thưởng thức từng muỗng. Vị ngọt mát sảng khoái vô cùng. Đơn giản hơn là gọt vỏ, xắt ruột dưa thành lát rồi cho vào tủ lạnh. Trưa nắng, mở tủ lấy dưa và đưa vào miệng chợt mát cả cõi lòng.

Dưa hấu và mắm đậu thường hiện diện trong bữa cơm của người dân quê tôi, vùng đất phía nam Quảng Ngãi, vào những ngày oi ả. Nồi cơm vừa chín thì cho đậu phụng vừa lột vỏ vào rang trong trã đất. Đậu chín thì đổ ra rổ nhựa chờ nguội. Pha nước mắm cá cơm cùng chanh, đường, ớt và tỏi giã nhỏ. Dùng tay chà bỏ lớp vỏ lụa của đậu phụng rồi cho vào cối giã dập. Tiếp theo, cho đậu vào mắm rồi dùng muỗng trộn đều là đã có chén mắm đậm đà hương vị làng quê.

Gọt bỏ vỏ dưa hấu rồi cắt thành lát bày ra đĩa. Gắp miếng dưa quệt mắm đậu đưa vào miệng chậm rãi nhai. Đậu phụng giòn thơm, dưa mềm mát qua răng. Vị ngọt từ dưa quyện với vị mặn của mắm lẫn với chua của chanh hòa cùng ớt cay lưu mãi nơi đầu lưỡi. Bữa cơm ngày nực tự dưng ngon lành mát mẻ lạ kỳ. Nắng nóng ngày hè dừng lại nơi mảnh sân trước hiên nhà.