Danh nhân Việt
HOÀNG HOA THÁM
(1858 - 1913)

Ông, còn gọi Đề Thám,
Nhà cách mạng, cầm đầu
Cuộc khởi nghĩa Yên Thế,
Gian khổ và dài lâu.

Ông chủ trương chống Pháp
Bằng bạo lực, vũ trang.
Cương quyết không thỏa hiệp.
Lại càng không đầu hàng.

Ông hăng hái gia nhập
Vào hàng ngũ nghĩa binh
Của Đại Trân, sau đó -
Trần Xuân Soạn, Cai Kinh.

Rồi ông rủ Bá Phức
Về Yên Thế, cùng nhau
Đứng dưới cờ khởi nghĩa
Do Đề Nắm cầm đầu.

Khi Đề Nắm bị hại
Năm Một Tám Chín Hai,
Ông trở thành thủ lĩnh,
Dũng cảm và có tài.

Ba mươi năm liên tục
Ông lãnh đạo nghĩa quân.
Ông, Hùm Xám Yên Thế,
Nức tiếng khắp xa gần.

Ông đánh nhiều trận lớn,
Khiến giặc Pháp hết hồn.
Trận Luộc Hạ, Cao Thượng,
Lũng Chuối và Đồng Hom...

Giặc tìm cách mua chuộc
Hoặc dụ dỗ ra hàng.
Còn treo giải thủ cấp
Ba mươi nghìn phờ-răng.

Biết khó thắng, quân Pháp
Xin cầu hòa, hai lần.
Cắt nhượng bốn tổng lớn,
Thuộc toàn quyền nghĩa quân.

Trong mười năm hòa hoãn,
Phong trào phát triển nhanh.
Đánh xuống cả Hà Nội
Và những vùng xung quanh.

Năm Một Chín Không Chín
Quan Thống Sứ Bắc Kỳ
Cho điều hơn vạn rưỡi
Lính dõng, lính chính quy

Tiến quân lên Yên Thế
Cùng đại bác, súng trường.
Ông tổ chức đánh trả,
Dũng cảm và kiên cường.

Khi con trai, Cả Trọng,
Bị tử thương, cuối cùng
Ông rút về Tam Đảo
Nơi rừng núi chập chùng.

Lại tổ chức kháng chiến.
Đánh thêm mấy trận liền.
Lúc thắng, lúc thất bại.
Cứ kéo dài, tuy nhiên

Nghĩa quân tổn thất nặng.
Bị giết rất nhiều người.
Cuối cùng thì tan rã
Đầu năm Một Chín Mười.

Cùng hai người tâm phúc,
Từ đó ông ẩn mình
Giữa núi rừng Yên Thế.
Hy vọng sẽ hồi sinh.

Cuối cùng ông bị bắt,
Bị chém, giặc bêu đầu.
Sau hai ngày, đốt xác,
Rắc tro xuống áo sâu.